" کاهش عوامل خطر؛ هیچوقت خیلی دیر نیست، هیچوقت خیلی زود نیست"،
21 سپتامبر (سیام شهریور ماه) روز جهانی آلزایمر
۲۱ سپتامبر مصادف با ۳۰ شهریورماه، با شعار " کاهش عوامل خطر؛ هیچوقت خیلی دیر نیست، هیچوقت خیلی زود نیست"،
بیماری آلزایمر، یک اختلال پیشروندهی عملکرد مغزی است که برگشتناپذیر بوده و به آرامی باعث ازدسترفتن حافظهی فرد مبتلا و کاهش مهارتهای فکری او میشود. این بیماری تا حدی پیشرفت میکند که در نهایت فرد را از انجام سادهترین امور عاجز و ناتوان مینماید و باعث ایجاد آسیب در عملکردهای اجتماعی و شخصی فرد بیمار میشود.
مهمترین عامل خطر آلزایمر، افزایش سن است بهطوری که حدود ۹۵ درصد مبتلایان به آلزایمر را افراد بالای ۶۵ سال تشکیل میدهند. با این حال آلزایمر تنها در افراد سالمند بروز پیدا نمیکند و چنانچه فردی در جوانی به آلزایمر مبتلا شود، به آن آلزایمر زودرس میگویند.
علائم اولیه آلزایمر اغلب به اشتباه به پیری یا استرس نسبت داده میشود. آزمایشهای عصبروانشناسی میتواند مشکلات شناختی خفیف را تا هشت سال پیش از تحقق معیارهای بالینی تشخیص آلزایمر، شناسایی کند. این علائم اولیه میتواند بر فعالیتهای پیچیده روزمره اثر بگذارد. مشهودترین نقص، از دست رفتن حافظه کوتاهمدت است که معمولاً به شکل فراموشکردن اتفاقات اخیر و ناتوانی از یادگرفتن اطلاعات جدید بروز میکند.
در حال حاضر درمان بیماری آلزایمر بیشتر شامل درمانهای علامتی، درمان اختلالات رفتاری و داروهای کاهنده سیر پیشرفت بیماری است. گرچه هنوز درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد اما با استفاده از داروها میتوان سرعت پیشرفت بیماری را کند کرد و از شدت اختلال حافظه و مشکلات رفتاری بیمار کاست.
هنوز راه ثابت شدهای برای جلوگیری از ابتلاء به آلزایمر وجودندارد، چراکه عامل یا عوامل اصلی این بیماری ناشناخته است. با اینحال یکی از بهترین راههایی که امروزه برای پیشگیری از ابتلاء به آلزایمر بیان میشود، همان راههایی است که برای کاهش خطر ابتلاء به بیماریهای قلبی بیان میشوند. کنترل موارد مهمی که بر سلامت قلب تأثیر دارد، مانند، فشارخون بالا، چاقی و دیابت ممکناست بتواند به پیشگیری از ابتلاء به آلزایمر کمک کند.افزایش تحرک و فعالیت جسمی، روابط اجتماعی و رژیم غذایی سالم میتواند، خطر ابتلاء به آلزایمر را کاهش دهد. برای پیشگیری، استفاده از ذهن مثل یادگیری دو زبان و حل جدول، معاشرت با دیگران، انتخاب زندگی سالم، کنترل کلسترول، جلوگیری از چاقی، تغذیه سالم، مصرف و ماهی، ورزش کردن و توجه به فشار و قند و پیشگیری از ضربه سر کمک کننده است.
9 عادت موثر از همین امروز، می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را در سنین بالا تا حد زیادی کاهش دهد:
سیگار نکشید: مطالعات نشان داده که سیگار کشیدن با دو برابر شدن خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر همراه است. سیگار کشیدن به استرس اکسیداتیو و التهاب کمک کرده و تاثیر مستقیم روی مغز می گذارد. از همین حالا سیگار را ترک کنید چون ثابت شده خطر ابتلا به آلزایمر در سیگاری های سابق بسیار کمتر از حد تصور است.
فعال باشید: فعال ماندن از نظر جسمی یکی از روش های موثر برای محافظت در برابر آلزایمر است. کسانی که حداقل سه بار در هفته به مدت 15 تا 30 دقیقه ورزش می کنند، احتمال ابتلا به آلزایمر را در خود به حداقل می رسانند. ورزش باعث افزایش اکسیژن و مواد مغذی در مغز می شود و به جلوگیری از عوامل خطر از جمله دیابت، فشار خون بالا و موارد دیگر نیز کمک می کند.
در اجتماع فعال باشید: به گفته محققان آمریکایی، در کسانی که اغلب وقت خود را با دیگران صرف می کنند، خطر ابتلا به آلزایمر 70 درصد کاهش مییابد. ثابت شده که انزوای بیش از حد می تواند به مغز آسیب برساند.
الکل ننوشید: نوشیدن الکل آسیب های مغزی مرتبط با الکل را به همراه دارد و منجر به سندرم ورنیکه کورساکوف (نقص در حافظه کوتاه مدت)، میشود. ثابت شده که بروز دمانس یا فراموشی در جمعیت مصرف کننده الکل بیشتر از سایر افراد است.
مغزتان را ورزش دهید: به سالمندان توصیه می شود اغلب به حل پازل یا جدول کلمات متقاطع بپردازند، موسیقی گوش بدهند و یا به یادگیری زبان جدید روی بیاورند چون این فعالیت ها مغز را درگیر نگه می دارد.
خوب بخوابید: مطالعات بر روی بیش از ۶ هزار نفر در رابطه با اختلالات خواب نشان داده است که این اختلالات بخصوص آپنه خواب با مشکلات اولیه حافظه و اختلالات خفیف شناختی همراه است که بعدها می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. تحقیقات دیگر نشان داد که خواب ناکافی میتواند یک پروتئین رسوب کرده در مغز به نام آمیلوئید را بالا ببرد که شاخص بیماری آلزایمر شمرده می شود.
به بهداشت روان خود اهمیت بدهید: محققان دانشگاه هاروارد در یک بررسی که بیش از ۸ هزار سالمند را برای بیش از یک دهه دنبال کردند، دریافتند که تنهایی نیز زوال شناختی را تشدید می کند. استرس نیز برای مغز بد است. مساله فقط تجربه کردن استرس نیست که همه ما آن را داریم- بلکه چگونه کنار آمدن با استرس است. غصه خوردن بر سر رویدادهای استرس زا، اثرات زیان بار بر سلول های مغزی دارد.
تغذیه سالم داشته باشید: غذاهایی که می خورید به طور مستقیم با سلامت مغزتان ارتباط دارد. مصرف گوشت قرمز، کره، مارگارین، پنیر چرب، شیرینی و دسر، غذاهای سرخ شده را کاهش دهید و سبزیجات تیره رنگ، آجیل و دانه ها، میوه ها بخصوص انواع توت ها، روغن زیتون، شکلات تیره را جایگزین آنها کنید.
به اندازه کافی نور خورشید دریافت کنید: ویتامین دی برای بهبود سلامت روانی و عملکرد ذهنی مهم است و زمانی که شما کمبود ویتامین دی داشته باشید، شانس ابتلا به آلزایمر و زوال عقل را در خود دو برابر کرده اید. برای دریافت ویتامین دی کافی، هر روز بیرون بروید و 15 تا 20 دقیقه در معرض نور آفتاب باشید.